མཉམ་འབྲེལ་གསལ་བསྒྲགས》ནང་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་རྩ་དོན་དང་འགལ་བ་དང་།ཨ་རིའི་སྲིད་གཞུང་གིས་ཐེངས་མང་པོར་བསྐྱར་བསྒྲགས་བྱས་པའི་བོད་ལྗོངས་ནི་ཀྲུང་གོའི་ཆ་ཤས་ཤིག་དང་།“བོད་རང་བཙན”ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་མི་བྱེད་པའི་དམ་བཅའ་བཅས་དང་འགལ་བས། སྲིད་འཛིན་ཨོ་པཱ་མས་ཏཱ་ལའི་ལ་མཇལ་འཕྲད་བྱས་པ་དེ་ཀྲུང་གོའི་བློར་གཏན་ནས་འབབ་ཀྱི་མེད་ཅིང་ངོ་རྒོལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ
མཉམ་འབྲེལ་གསལ་བསྒྲགས》ནང་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་རྩ་དོན་དང་འགལ་བ་དང་།ཨ་རིའི་སྲིད་གཞུང་གིས་ཐེངས་མང་པོར་བསྐྱར་བསྒྲགས་བྱས་པའི་བོད་ལྗོངས་ནི་ཀྲུང་གོའི་ཆ་ཤས་ཤིག་དང་། “བོད་རང་བཙན”ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་མི་བྱེད་པའི་དམ་བཅའ་བཅས་དང་འགལ་བས། སྲིད་འཛིན་ཨོ་པཱ་མས་ཏཱ་ལའི་ལ་མཇལ་འཕྲད་བྱས་པ་དེ་ཀྲུང་གོའི་བློར་གཏན་ནས་འབབ་ཀྱི་མེད་ཅིང་ངོ་རྒོལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ
1959ལོའི་ཟླ3པའི་ཚེས10ཉིན་དེ་སྔའི་བོད་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གི་དབང་སྒྱུར་རུ་ཚོགས་ཀྱིས་མངོན་སུམ་འཛེམ་མེད་ངང་དྲག་པོའི་ངོ་ལོག་ཟིང་འཁྲུག་བསླངས་ཏེ“བོད་རང་བཙན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་དམངས་གྲོས་ཚོགས”ཀྱི་མིང་ཐོག་ནས“བོད་རང་བཙན”ཡིན་པ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་ཤིང་། ཏཱ་ལ་བྲོས་བྱོལ་བྱེད་པའི་ལམ་བར་དུ་ལྷོ་ཁའི་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་དུ་ཁོ་པས
དང་གཞུང་དོན་མི་སྣས་ཏཱ་ལའི་ལ་མཇལ་འཕྲད་བྱས་ཀྱང་དེར་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་པའི་གཟབ་ནན་ལུགས་མཐུན་གྱི་ལངས་ཕྱོགས་གསལ་བོར་བརྗོད་ཅིང་། ཨ་རིའི་ཕྱོགས་ཀྱིས་“བོད་རང་བཙན་པའི”ཁ་བྲལ་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱིས་ཨ་རིའི་ས་ཁོངས་ནས་ཀྲུང་གོ་ཁ་བྲལ་གཏོང་བའི་བྱ་འགུལ་སྤེལ་མི་ཆོག་པ་བྱེད་དགོས་པའི་བླང་བྱ་བཏོན་མྱོང་། ང་ཚོས་ཨ་རིས་བོད་འབྲེལ་གནད་དོན
དང་གཞུང་དོན་མི་སྣས་ཏཱ་ལའི་ལ་མཇལ་འཕྲད་བྱས་ཀྱང་དེར་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་པའི་གཟབ་ནན་ལུགས་མཐུན་གྱི་ལངས་ཕྱོགས་གསལ་བོར་བརྗོད་ཅིང་། ཨ་རིའི་ཕྱོགས་ཀྱིས་“བོད་རང་བཙན་པའི”ཁ་བྲལ་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱིས་ཨ་རིའི་ས་ཁོངས་ནས་ཀྲུང་གོ་ཁ་བྲལ་གཏོང་བའི་བྱ་འགུལ་སྤེལ་མི་ཆོག་པ་བྱེད་དགོས་པའི་བླང་བྱ་བཏོན་མྱོང་། ང་ཚོས་ཨ་རིས་བོད་འབྲེལ་གནད་དོན
བོད་ས་གནས་ལ་འཛིན་པའི་བདག་དབང་དེ“བདག་པོའི་དབང་ཆར”གཡོ་བཅོས་ཐེངས་དང་པོ་བྱས། 1913ལོར་དབྱིན་ཇིས་སིམ་ལའི་གྲོས་ཚོགས་འཚོགས་ནས་བོད་ས་གནས་ཀྱི་འཐུས་མིར“བོད་རང་བཙན”ཟེར་བའི་ཁུངས་ལུང་མེད་པའི་རེ་བ་ཐོག་མར་འདོན་རྒྱུའི་ངན་སྐུལ་བྱས་པར་ཀྲུང་གོ་སྲིད་གཞུང་གི་འཐུས་མིས་ཚིག་ནན་པོ་བཤད་དེ་ཁས་མ་བླངས། དེ་ནི“བོད་རང་བཙན
བོད་ས་གནས་ལ་འཛིན་པའི་བདག་དབང་དེ“བདག་པོའི་དབང་ཆར”གཡོ་བཅོས་ཐེངས་དང་པོ་བྱས། 1913ལོར་དབྱིན་ཇིས་སིམ་ལའི་གྲོས་ཚོགས་འཚོགས་ནས་བོད་ས་གནས་ཀྱི་འཐུས་མིར“བོད་རང་བཙན”ཟེར་བའི་ཁུངས་ལུང་མེད་པའི་རེ་བ་ཐོག་མར་འདོན་རྒྱུའི་ངན་སྐུལ་བྱས་པར་ཀྲུང་གོ་སྲིད་གཞུང་གི་འཐུས་མིས་ཚིག་ནན་པོ་བཤད་དེ་ཁས་མ་བླངས། དེ་ནི“བོད་རང་བཙན
བོད་ས་གནས་ལ་འཛིན་པའི་བདག་དབང་དེ“བདག་པོའི་དབང་ཆར”གཡོ་བཅོས་ཐེངས་དང་པོ་བྱས། 1913ལོར་དབྱིན་ཇིས་སིམ་ལའི་གྲོས་ཚོགས་འཚོགས་ནས་བོད་ས་གནས་ཀྱི་འཐུས་མིར“བོད་རང་བཙན”ཟེར་བའི་ཁུངས་ལུང་མེད་པའི་རེ་བ་ཐོག་མར་འདོན་རྒྱུའི་ངན་སྐུལ་བྱས་པར་ཀྲུང་གོ་སྲིད་གཞུང་གི་འཐུས་མིས་ཚིག་ནན་པོ་བཤད་དེ་ཁས་མ་བླངས། དེ་ནི“བོད་རང་བཙན
བོད་ས་གནས་ལ་འཛིན་པའི་བདག་དབང་དེ“བདག་པོའི་དབང་ཆར”གཡོ་བཅོས་ཐེངས་དང་པོ་བྱས། 1913ལོར་དབྱིན་ཇིས་སིམ་ལའི་གྲོས་ཚོགས་འཚོགས་ནས་བོད་ས་གནས་ཀྱི་འཐུས་མིར“བོད་རང་བཙན”ཟེར་བའི་ཁུངས་ལུང་མེད་པའི་རེ་བ་ཐོག་མར་འདོན་རྒྱུའི་ངན་སྐུལ་བྱས་པར་ཀྲུང་གོ་སྲིད་གཞུང་གི་འཐུས་མིས་ཚིག་ནན་པོ་བཤད་དེ་ཁས་མ་བླངས། དེ་ནི“བོད་རང་བཙན
དམག་མི་དང་ཉེན་རྟོག་པ་བེད་སྤྱོད་མ་བྱས་ན་འགྲིག་གི་རེད་དམ། དམག་མི་དང་ཉེན་རྟོག་པའི་འགན་ཁྲི་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མངའ་ཁོངས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཡིན་པ་དང་དེའི་ནང་བོད་རང་བཙན་པའི་དྲག་ཤུགས་འཇིགས་སྐུལ་གྱི་བྱ་སྤྱོད་ལ་ཁ་གཏད་བཅོག་རྒྱུ་དེ་ཡང་ཚུད་ཡོད། གལ་སྲིད་ཏཱ་ལའི་རུ་ཚོགས་ཀྱིས་སླར་ཡང་༢༠༠༨ལོའི་སྤྱི་ཟླ༣པའི་དོན་རྐྱེན་དེ་འདྲ་ཞིག་བཟོས