བོད་སྐད་གསུངས་རོགས།
ཡོངས་འཛིན་གྱིས་འཚོལ་བཤེར་བྱས་པའི་འབྲེལ་ཡོད་བཙལ་འབྲས་ཕལ་ཆེར58ཡོད། བཙལ་ཡུན་སྐར་ཆ 0.145
ཡིན།
ཀརྨ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ།
བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མི་སྣ་གཙོ་བོ་ཞིག་སྟེ། ཀརྨ་བསྟན་སྐྱོང་དབང་བོའི་ཡབ་ཡིན།སྤྱི་ལོ1606པའི་མེ་རྟ་ལོར་སྲས་ཀརྨ་བསྟན་སྐྱོང་དབང་པོ་འཁྲུངས། སྤྱི་ལོ1610ལོར་ཀརྨ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་རང་གི་གཉེན་ཚན་ཡར་རྒྱབ་པ་བདུད་འདུལ་གྲགས་པ་ལ་དམག་དྲངས་ཏེ་ཡར་རྒྱབ་བཟུང་། སྤྱི་ལོ1611ལོར་གཙང་སྲིད་ཀྱི་འགན་བཞེས། སྤྱི་ལོ1612ལོར་གཙང་དམག་དབུས
ཀརྨ་བསྟན་སྐྱོང་དབང་པོ།
ཀརྨ་བསྟན་སྐྱོང་དབང་པོ་ནི་གཙང་པ་རྒྱལ་པོ་ཀརྨ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་བུ་ཡིན། རབ་བྱུང་བཅུ་པའི་མེ་རྟ་སྤྱི་ལོ1606ལོར་གཙང་སྟོད་སེང་གེ་ལུང་མཆོད་རྟེན་རྒྱལ་པོ་སྐྱེས་ཞེས་བྱ་བར་འཁྲུངས།ཀརྨ་བསྟན་སྐྱོང་དབང་པོ་ནི་གཙང་པ་རྒྱལ་པོ་ཀརྨ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་བུ་ཡིན། རབ་བྱུང་བཅུ་པའི་མེ་རྟ་སྤྱི་ལོ1606ལོར་གཙང་སྟོད་སེང་གེ་ལུང་མཆོད་རྟེན
ཀརྨ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་སྐབས་གཙང་པ་དང་དགེ་ལུགས་པའི་དབར་མི་མཐུན་པ་བྱུང་ཚུལ་ཇི་ལྟར་དང་དུས་སྐབས་དེར་སླར་ཡང་གཙང་པ་དང་འབྲུག་པའི་དབར་མི་མཐུན་པ་བྱུང་ཚུལ་ཇི་ལྟར་ཡིན་མིན་ཕྲིས
ཕྱི་ལོ་ ༡༦༠༥ ལོར་ཞིང་ཤག་པ་ཚེ་བརྟན་རྡོ་རྗེ་དང་འབྲི་གུང་པ་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་དགེ་ལུགས་པའི་སྦྱིན་བདག་སྡེ་པ་སྐྱིད་ཤོད་པ་བཅོམ་ཞིང་། ཀརྨ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་སྐབས་ཏེ་ ༡༦༡༢ ལོར་༸རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པའི་ཡང་སྲིད་ངོས་འཛིན་མི་ཆོག་པ་སོགས་མི་འོས་པ་སྣ་ཚོགས་བཟོས་རྐྱེན་ལས། དགེ་ལུགས་པའི་ཕྱོགས་གཏོགས་ཚོས་སོག་པོ་ཆོ་ཁུར་དཔོན་དང་འབྲེལ་ནས་དམག་གིས
སྟོད་གཞས་དང་ནང་མའི་གཞས་ཀྱི་བྱུང་ཚུལ་མདོ་ཙམ་བརྗོད་པ།(7)
ཁྲོད་དུ་ནང་མའི་གཞས་ཐོག་མར་བྱུང་ཞིང་། དེ་རྗེས་རིམ་བཞིན་མངའ་རིས་ས་ཁུལ་ཕལ་མོ་ཆེར་དར་ཁྱབ་བྱུང་བར་གྲགས། དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་དུས་འགོར་གཙང་པ་སྡེ་སྲིད་མི་ཐོག་གཉིས་པ་ཀརྨ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་དང་། སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོས་མངའ་རིས་ཁུལ་ནས་སྔ་རྗེས་སུ་རོལ་མོ་དང་། གར་མཁན་འགུགས་འབོད་གནང་བ་ལྟར་སྟོད་གཞས་དང་། དེ་བཞིན་ནང་མའི་གཞས་ཀྱང་དབུས་གཙང་ཕྱོགས་འདིར
གཙང་པ་རྒྱལ་པོ།
སྲས་ཀུན་སྤངས་ལྷ་དབང་རྡོ་རྗེས་བསམ་གྲུབ་རྩེ་བཟུང་ཞིང་། སྲས་བསྟན་སྲུང་དབང་པོ་ཡིས་པ་སྣམ་བཟུང་སྟེ་གཙང་ཁུལ་ཕལ་ཆེར་དབང་འོག་ཏུ་བསྡུས། དེ་ནས་བསྟན་སྲུང་དབང་པོའི་སྲས་ཀརྨ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་སྤྱི་ལོ1611ལོར་གཙང་པ་སྡེ་སྲིད་པའི་སྲིད་འགན་བཞེས་ཤིང་། སྤྱི་ལོ1612ལོ་ནས་སྤྱི་ལོ1613ལོ་གཉིས་ལ་མངའ་རིས་རྒྱལ་པོ་དང་ལ་སྟོད་ལྷོ་པ
ཀུན་མཁྱེན་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་ཀྱི་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས།
སྟག་ལུང་བྲག་པས་ཆོས་འབྱུང་གི་གསུང་བཤད་ཡི་གེར་བཀོད་པ་རྣམས་གྲྭ་ཚང་གི་ཡིག་ཆར་མཛད་དེ་འགྲོ་དོན་རྒྱ་ཆེར་འཕེལ་བ་ན་ཀུན་མཁྱེན་ཆོས་འབྱུང་ཞེས་པའི་མཚན་ཆགས།གཙང་རྒྱལ་ཀརྨ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་དང་།དེའི་བུ་ཀརྨ་བསྟན་སྐྱོང་དབང་པོ་བཅས་ཀྱིས་དགེ་བསྟན་བསྣུབ་པར་འདོད་དེ་ས་རྟ་ལོའི་ཧོར་ཟླ་བདུན་པར་སེར་འབྲས་གླིང་ལོག་བཏང་སྟེ་ལྷ་ས་དང་འབྲས་སྤུངས་ཀྱི་རྒྱབ་རིར
ཕྱི་རྫིག་ནང་སྟོང་དུ་གྱུར་པའི་ཕོ་བྲང༌།
གཞིས་ཀ་རྩེ་རྫོང་རྟེན་གཞིར་བྱས་ཏེ་རིན་སྤུངས་པར་རྒོལ་ཏེ་སྲིད་དབང་འཕྲོག་རྗེས་ཁོ་བའི་བུ་བསྟན་སྲུང་དབང་བོ་སོགས་བུ་གསུམ་གྱིས་རིམ་བཞིན་དབུས་གཙང་མངའ་ཁོངས་རྒྱ་བསྐྱེད། ཀརྨ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་བོད་ཡོངས་དབང་སྒྱུར་བྱས། དེའི་བུ་ཀརྨ་བསྟན་སྐྱོང་དབང་བོས་སྲིད་དབང་འཛིན་པ་བཅས་ཁྱོན་སྲིད་དབང་ལོ70སྐོར་བཟུང༌། དེའི་རིང་གཞིས་ཀ་རྩེ་རྫོང་ནི་གཙང་བ་རྒྱལ་རབས
གཙང་པ་སྡེ་སྲིད་ཀྱི་སྲིད་དབང་བཙུགས་ཚུལ་མདོར་ཙམ་བརྗོད་དང་།
ཀརྨ་བསྟན་སྲུང་དབང་པོའི་སྲས་ཀརྨ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་རབ་བྱུང་བཅུ་པའི་ལྕགས་ཁྱི（1610）ལོ་ནས་སྔ་ཕྱིར་རང་གི་གཉེན་ཚན་ཡར་རྒྱབ་ཏུ་དམག་དྲངས་ཤིང་། བདུད་འདུལ་གྲགས་པའི་དབང་ཆ་འཕྲོག་ཏེ་ལྟོ་སྐལ་ཕྲན་བུ་སྤྲད་ནས་ཟུར་འཇོག་བྱས། ཡར་རྒྱབ་བཟུང་བའི་རྗེས་ཀརྨ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་གཙང་ཁུལ་གྱི་ཡུལ་གྲུ་ཕལ་མོ་ཆེ་གཅིག་གྱུར་མཛད་ནས
སྡེ་པ་གཙང་པས་སྲིད་དབང་ཇི་ལྟར་བཙུགས་ཚུལ་དང་སྡེ་པ་གཙང་པའི་དུས་བྱི་གླང་སྡེ་གཟར་ཞེས་པ་དུས་ནམ་ཞིག་ལ་ཚུལ་ཇི་ལྟར་བྱུང་བ་ཡིན་ནམ།
འཁྱུང་རྩེ་དང་རྫོང་གསར་ཕག་མོ་རི་སོགས་བླངས་ནས་རིམ་བཞིན་གཙང་པའི་སྲིད་དབང་བཙུགས་པའོ། གཙང་པའི་བྱི་གླང་སྡེ་གཟར་ལངས་པའི་དུས་ནི་སྤྱི་ལོ་ ༡༦༡༢ དང་ ༡༦༡༣ ལོར་ཡིན་པ་དང་དེ་ཡང་སྡེ་སྲིད་ཀརྨ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་སྤྱི་ལོ་ ༡༦༡༢ དང་ ༡༦༡༣ ལོར་མངའ་རིས་རྒྱལ་པོ་དང་ལྷོ་པ་བྱང་པ་རྣམས་ལ་དམག་དྲངས་ནས་མངའ་འོག་ཏུ་བཅུག་པ་ལ་བྱི་གླང་སྡེ་གཟར་ཞེས་ཟེར་རོ
མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་དབྱིན་ཇིའི་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བའི་རྒྱལ་དབང་ལྔ་བའི་རང་རྣམ་གྱི་དབུའི་མཚམས་སྦྱོར་རྩོམ་ཡིག་བཞུགས་སོ།།
ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལའི་ཤར་ཕྱོགས་ཕོ་བྲང་དཀར་པོ་ཞེས་པའི་སུམ་སྐས་གྱང་ངོས་སུ་འཁོད་ཡོད། (རེ་ཆར་ཟིན། 1988:441) ༥ རྟག་བརྟན་སྤྲུལ་སྐུ། སྐབས་དེའི་གཙང་བ་རྒྱལ་བོ་ཀརྨ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་སྦྱིན་བདག་མཛད་དེ་རྟག་བརྟན་སྤྲུལ་སྐུ་ཀུན་དགའ་སྙིང་པོའམ་ཡོངས་གྲགས་སུ་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐར(1575-1634)འབོད་པས་1615ལོར་གསར་དུ་བཏབས། རིང་བོ
འབྲེལ་ཡོད་འཚོལ་བཤེར།
|
|
མཐོ་རིམ་འཚོལ་བཤེར། |
ཀརྨ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ།
-
སྐུ་ཕྲེང། ཀརྨ་སྐུ་ཕྲེང་བཅོ་བརྒྱད་པ
-
འཁྲུངས་ལོ་སྤྱི་ལོ། 1597
-
འདས་ལོ་སྤྱི་ལོ། 1632
འབྲེལ་ཡོད་མི་སྣའི་སྐོར།
འདི་ནི་ཁྱེད་ཀྱི་བཀའ་བརྡ་ལྟར་ཡོངས་འཛིན་གྱིས་འཚོལ་བཤེར་བྱས་པའི་བཙལ་འབྲས་ཡིན་པ་ལས། དྲ་ཚིགས་དེ་གའི་ནང་དོན་དང་ལྟ་ཚུལ་ལ་འཐད་འདུན་ཅི་ཡང་བསྟན་མེད།