བོད་སྐད་གསུངས་རོགས།
ཡོངས་འཛིན་གྱིས་འཚོལ་བཤེར་བྱས་པའི་འབྲེལ་ཡོད་བཙལ་འབྲས་ཕལ་ཆེར186,636ཡོད། བཙལ་ཡུན་སྐར་ཆ 0.425
ཡིན།
ཉི་མ_ཡོངས་འཛིན་བརྙན་རིས།
༄༅། །རྟེན་འབྲེལ་བསྟོད་པའི་ཁྲིད་བཞུགས་སོ། །
བསམ་གྲུབ་ཉི་མར་སྐྱེས་པའི་ཀུན་འཇོན་རྣམ་གྲངས་གཉིས་ཀྱི་ཨང་དང་པོ་ཐོབ་པ།
ལྷུན་པོ་གངས་རི། ཀུན་དགའ་ཉི་མ། 297༼ འགྲན་སྐོར་སོ་བརྒྱད་པ། ༽
ཉི་མ།
末年。【增】昼，白天。﹝达﹞ 3.བོད་རྒྱ་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་ལས། 名词。⑴ནམ་མཁར་འཆར་བའི་བརྟན་སྐར་ཉི་མ། 日，太阳。恒星之一：ཀུན་གྱི་ཉི་མ་དང༌། ཀུན་གྱི་ཟླ་བ། 太阳属大家，月亮归众人。ཉི་མ་ལ་ལ་རྒས་སོང༌། 日落西山。ཉི་མ་ཤར་ཕྱོགས་ནས་འཆར་བ་དང༌། ནུབ་ཕྱོགས་སུ་ནུབ་པ་ཆོས་ཉིད་ཡིན། 日出于
ཉི་མ།
སའི་གོ་ལའམ་ཡང་ན་མིག་དམར་སོགས་ཀྱི་འཁོར་ལམ་ལ་བསྲིངས་པར་ངེས།རྒྱ་ཡིག་གི་མིང་། 太阳 ཕྱི་ཡིག་གི་མིང་། sun མིང་གཞན། རྟ་བདུན་དབང་པོ། མེ་ཟླུམ། ཚ་ཟེར་ཅན། སྣང་བྱེད། པདྨའི་གཉེན། ཁྲི་གདུགས་ཉི་མ། རྟ་ལྗང་ཅན་སོགས། རིགས། བརྟན་སྐར། སྤུས་ཚད། 1.9891×10³⁰ kg ཆ་སྙོམས་སྟུག་ཚད། 1.408×10³
བོད་ལྗོངས་ནག་ཆུ་གྲོང་ཁྱེར་ཉི་མ་རྫོང་གི་ངོ་མཚར་ཆེ་བའི“མཁའ་དབྱིངས་ཀྱི་སྡོང་པོ”
བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ནག་ཆུ་གྲོང་ཁྱེར་ཉི་མ་རྫོང་གྲོང་དང་བར་ཐག་སྤྱི་ལེ་30ཆོད་པའི་རྒྱལ་ལམ་g317གྱི་ལམ་ཚད་རྡོ་རིང་2442ཀྱི་ཉེ་འགྲམ་དུ“མཁའ་དབྱིངས་ཀྱི་སྡོང་པོའི”དབྱིབས་དང་འདྲ་བའི་ངོ་མཚར་ཆེ་བའི་ཡུལ་ལྗོངས་ཤིག་ཡོད་པ་རེད། གནས་འདིའི་ས་གཤིས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་དམིགས་བསལ་ཡིན་པ་དང་དེའི་རྒྱུད་དུ་ཆུ་བོ་མང་པོ་རྒྱུག་པས
ཉི་མ་དབང་འདུས་ལགས་ནས་དཔེ་ཀློག་སྐོར་ལ་མྱོང་ཚོར་འདི་ལྟར་གླེང་འདུག
སྤྱི་ཟླ་4ཚེས་23ཉིན་ནི་འཛམ་གླིང་དཔེ་ཀློག་ཉིན་མོ་རེད། གྲགས་ཅན་གཏམ་བཤད་པ། བོད་རིགས་ན་གཞོན་ཉི་མ་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱིས་ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་ཉང་བྲན་ལམ་ཤིན་ཧྭ་དཔེ་ཚོང་ཁང་དུ་《མ་རིག་པའི་མིག མུན་སེལ་གྱི་སེམས》ཞེས་པ་འོས་སྦྱོར་དང་སྦྲགས་དཔེ་ཀློག་གི་ཉམས་མྱོང་མཉམ་སྤྱོད་གནང་ཡོད། ཉི་མ་དབང་འདུས་ལགས་ནི་སི་ཁྲོན་དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ
«ཉི་མ་ལྟ་བུའི་དགེ་བསྙེན»བཀླགས་པའི་དྲན་པ་ཐ་ཐོར།
ལ་བརྟེན་འོབས་ཀྱི་ཆུ། །ཤིན་ཏུ་མཐོ་བའི་རི་རྩེར་འགྲོ། །ཞེས་པ་བཞིན་བསམ་པ་རྣམ་དག་དང་ཀུན་སློང་གཙང་མ་ཞིག་གིས་ཀུན་ནས་བསླངས་ཏེ། དེ་རིང་ངས་འཛམ་གླིང་དཔེ་ཀློག་ཉིན་མོར«ཉི་མ་ལྟ་བུའི་དགེ་བསྙེན»ཞེས་པའི་སྐྱེས་བུ་ཆེན་པོ་ཞིག་གི་རྣམ་ཐར་བཀླགས་པའི་མྱོང་ཚར་ཐོར་བུ་ཞིག་དགེ་སློབ་ཡོངས་ལ་མཉམ་སྤྱོད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན། ཐོག་མར་ང་རང་དཔེ་བལྟས་ཧ་ལས་པ
“མིག་གི་མ་མཐོང་བ་ནི་ངའི་ཁྱད་ཆོས་ཡིན་པ་ལས་ཞན་ཆ་མ་ཡིན།”
གཞིགས་ནས་གཏམ་བཤད་ཀྱི་ནང་དོན་དང་རྣམ་པར་འགྱུར་བ་བཏང་བ། དཔེར་ན། གཞིས་རྩེའི་བཟང་བཟང་གྲོང་རྡལ་གྱི་གྲོང་མི་ཚོར་གཏམ་བཤད་སྤེལ་སྐབས་ཁོང་གིས་མི་ཚེའི་ཉམས་མྱོང་དང་འབྲེལ་ཁྱིམ་ཚང་སློབ་གསོའི་སྐོར་དཔེ་དང་ལྡན་པར་གསུངས། ཁོང་གིས་ཁྱིམ་ཚང་མི་རེ་ངོ་རེའི་བདེ་སྡུག་ནི་ཞི་བདེའི་བོད་ལྗོངས་བསྐྲུན་པའི་ལྷུ་ཚིགས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པར་བསམ་ནས
ཐུན་ཏེ་རུ་གཞན་ཁྱིམ་དུ་འཛུལ་ནས་རྐུ་བྱེད་མཁན4བཟུང་།
ཉེ་ཆར། ཐུན་ཏེ་རྫོང་སྤྱི་བདེ་ཅུས་ཉེས་དོན་ཉེན་རྟོག་རུ་ཆེན་གྱིས་གཞན་ཁྱིམ་དུ་འཛུལ་ནས་དངོས་པོ་རྐུ་འཁྱེར་བྱས་པའི་གྱོད་གཞི་ཞིག་རྩད་ཆོད་དེ་ཉེས་བསགས་དོགས་ཡོད་ཉེས་ཅན4འཛིན་བཟུང་བྱས། བརྐུས་པའི་རྒྱུ་ནོར་སྒོར་ཁྲི3ལྷག་ཕྱིར་ལག་སོན་བྱུང་།ཟླ4པའི་ཚེས16ཉིན། མང་ཚོགས་ཀྱི་གྱོད་དོན་སྙན་སེང་འབྱོར་རྗེས། ཉེས་དོན་ཉེན་རྟོག་རུ་ཆེན
ཟི་ལིང་ན་ཉི་མ་མི་འདུག།
ཞིག་ཡིན་ཏེ་ནམ་རྒྱུན་འདུ་འཛི་དང་ཟང་ཟིང་སྤངས་ཏེ་ལྷིང་འཇགས་ངང་སྡོད་པར་དགའ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་ལས། ཚེ་སྲོག་ལ་མི་དགའ་བ་དང་རང་བྱུང་ཁམས་ལ་མི་དགའ་བ་ཞིག་ག་ལ་ཡིན། ཟི་ལིང་ན་ཉི་མ་མི་འདུག། ཟི་ལིང་གི་ཉི་མ་སྤྲིན་ནག་གིས་ཁྱུར་མིད་བཏང་སོང་། ངས་ཆར་པས་བརླན་པའི་གཞུང་ལམ་དང་རྣམ་རིག་མེད་པའི་ཐོག་ཁང་དག་ལ་བལྟས་ནས་ཀླད་རྒྱངས་ཤིག་བྱས་རྗེས་སློབ་ཁང་གི
༄༅། །ཨམ་སྐད་དུ་ཉི་མ་འགྱ་ཞེས་པ་ཡིག་ཐོག་ཏུ་ཇི་ལྟར་འབྲི།
ཨམ་སྐད་དུ“ཉི་མ་འགྱ”ཟེར་བ་ནི། “ཉི་མ་འགྱལ”ཞེས་པ་སྟེ“ཉི་མ་འགྱེལ”ཞེས་པའི་དབྱངས“ཨེ”དང་རྗེས་འཇུག“ལ”ཟུར་ཉམས་པ་རེད་ཅེས་བཤད་པ་འདྲ་ཞིག་གང་ཞིག་ནས་མཐོང་མྱོང་ཡང་། “ཉི་མ་འགྱེལ”ཞེས་པ་ཉི་མ་ནུབ་པའི་དཔེ་དོན་དུ་མི་འགྲོ་སྟེ། གཞན་ཤུགས་ཀྱིས་བསྒྱེལ་བའམ་རང་ཤུགས་ཀྱིས་འགྱེལ་བའི་དངོས་པོ་གང་ཞིག་ཡིན་ཡང་། སྔར་བཞིན
ཉི་མ་ཕུན་ཚོགས་ཀྱི་ལྷག་བསམ་དང་སེམས་ཤུགས་ལས་འཚེར་བའི་བཀྲག་མདངས།
ཉི་མ་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ནི་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་མིག་ཤེས་སྐྱོན་ཅན་གྱི་དྲ་བའི་སྒྲིག་རིམ་པ་ཐོག་མ་དེ་རེད། ཉི་མ་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ནས་ཅོག་ཙེའི་སྟེང་གི་ལོང་ཡིག་ལ་མཛུབ་མོས་རེག་བཞིན་དུ། མི་གཞན་པ་རྣམས་ནས་མིག་ཤེས་སྤྱད་ནས་དཔེ་དེབ་ཀློག་གི་ཡོད། ཡིན་ནའང་ང་ཚོས་མཛུབ་མོའི་རེག་ཚོར་དང་སེམས་ཀྱི་མྱོང་བར་བརྟེན་ནས་ཡི་གེ་ཀློག་གི་ཡོད་ཅེས་གསུངས
འབྲེལ་ཡོད་འཚོལ་བཤེར།
|
|
མཐོ་རིམ་འཚོལ་བཤེར། |
ཐུབ་བསྟན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ།
-
སྐུ་ཕྲེང། ཀོའུ་སྡེ་དགོན་རྫོགས་ཆེན་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་སྐུ་ཕྲེང་གསུམ་པ
-
འཁྲུངས་ལོ་སྤྱི་ལོ། 1937
-
འདས་ལོ་སྤྱི་ལོ། 1962
འདི་ནི་ཁྱེད་ཀྱི་བཀའ་བརྡ་ལྟར་ཡོངས་འཛིན་གྱིས་འཚོལ་བཤེར་བྱས་པའི་བཙལ་འབྲས་ཡིན་པ་ལས། དྲ་ཚིགས་དེ་གའི་ནང་དོན་དང་ལྟ་ཚུལ་ལ་འཐད་འདུན་ཅི་ཡང་བསྟན་མེད།