བོད་སྐད་གསུངས་རོགས།
ཡོངས་འཛིན་གྱིས་འཚོལ་བཤེར་བྱས་པའི་འབྲེལ་ཡོད་བཙལ་འབྲས་ཕལ་ཆེར14,949ཡོད། བཙལ་ཡུན་སྐར་ཆ 0.167
ཡིན།
ཏཱ.ཧྥུན་ཆི_ཡོངས་འཛིན་བརྙན་རིས།
སི་ཏཱ།
ཨ་རིའི་ཧྥུ་ལའོ་ལིས་ཏཱ་མངའ་སྡེའི་ས་ཁུལ་མང་པོར་དྲག་ཆར་བབས་ནས་ཆུ་ལོག་བྱུང་།
2024ལོའི་མཚོ་སྔོན་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་དྲིལ་སྒྲོག་འོས་སྦྱོར་བྱེད་སྒོ་ཅི་ནན་ཏཱ་མུན་མཚེའུ་ཡུལ་ལྗོངས་ཁུལ་དུ་སྤེལ
ཏཱ.ཧྥུན་ཆི།
ཏཱ•ཧྥུན་ཆི་ནི་དབྱི་ཐ་ལིའི་རིག་རྩལ་བསྐྱར་དར་སྐབས་ཀྱི་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་དང་ཚན་རིག་པ་ཞིག་ཡིན།ལིའེ་ཨའོ་ན་ཏུའོ•ཏི•ཕི་ཡེ་ལུའོ•ཏཱ•ཧྥུན་ཆི་ནི(1452-1519)དབྱི་ཐ་ལིའི་རིག་རྩལ་བསྐྱར་དར་སྐབས་ཀྱི་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་དང་ཚན་རིག་པ་ཡིན། ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས《ཆེས་མཐའ་མཇུག་གི་དགོང་ཟས
ཏཱ་ཧྥུན་ཆི།
དར་ཆ་མཐོན་པོར་བསྒྲེངས་ཡོད་པ་ནི། མི་ཆོས་རིང་ལུགས་ཀྱི་མིའི་འཕང་མཐོ་བའི་འདུན་མའི་གཟི་བྱིན་གྱི་མཚོན་བྱེད་དུ་གྱུར་ཡོད། སྤྱི་ལོ1507-1513ལོར་ཏཱ.ཧྥུན་ཆི་སྨི་ལན་དུ་ལོག་པ་དང། སྤྱི་ལོ1513-1515ལོར་རོ་མ་རུ་གནས་བཅས་ཏེ་བསྡད། ཏཱ.ཧྥུན་ཆི་ཡིས་རི་མོའི་ཕྱོགས་སུ་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་གྲུབ་འབྲས་བླངས་པའི་མི་ཚད
ཝང་དབྱིས་ཕ་ཁི་སི་ཐན་གྱི་ཙུང་ལི་གཞོན་པའམ་ཕྱི་འབྲེལ་པུའུ་ཀྲང་ཏཱ་ཨར་ལ་ཁ་པར་བཏང་།
4པའི་ཚེས27ཉིན། ཀྲུང་གུང་ཀྲུང་དབྱང་ཆབ་སྲིད་ཅུས་ཀྱི་ཨུ་ཡོན་ནམ་ཕྱི་འབྲེལ་པུའུ་ཀྲང་ཝང་དབྱིས་ཁ་ཆད་ལྟར་ཕ་ཁི་སི་ཐན་གྱི་ཙུང་ལི་གཞོན་པའམ་ཕྱི་འབྲེལ་པུའུ་ཀྲང་ཏཱ་ཨར་ལ་ཁ་པར་བཏང་།ཏཱ་ཨར་གྱིས་ཕ་ཁི་སི་ཐན་དང་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་ཁེ་ཧྲི་སྨི་ཨར་ས་ཁུལ་གྱི་འཇིགས་སྐུལ་འཇབ་རྒོལ་དོན་རྐྱེན་དབང་གིས་འབྲེལ་བ་ཛ་དྲག་ཡིན་པའི་གནས་ཚུལ
ཝང་དབྱི་ཡིས་ཕ་ཁི་སི་ཐན་གྱི་ཙུང་ལི་གཞོན་པའམ་ཕྱི་འབྲེལ་པུའུ་ཀྲང་ཏཱ་ཨར་ལ་ཁ་པར་བཏང་།
ཚེས27ཉིན། ཀྲུང་གུང་ཀྲུང་དབྱང་ཆབ་སྲིད་ཅུས་ཀྱི་ཨུ་ཡོན་ནམ་ཕྱི་འབྲེལ་པུའུ་ཡི་པུའུ་ཀྲང་ཝང་དབྱི་ཁ་ཆད་ལྟར་ཕ་ཁི་སི་ཐན་གྱི་ཙུང་ལི་གཞོན་པའམ་ཕྱི་འབྲེལ་པུའུ་ཀྲང་ཏཱ་ཨར་ལ་ཁ་པར་བཏང་།ཏཱ་ཨར་གྱིས་ཕ་ཁི་སི་ཐན་དང་ཧིན་རྡུ་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱིས་ཀ་སྨར་ས་ཁུལ་དུ་བྱུང་བའི་འཇབ་རྒོལ་དོན་རྐྱེན་ལས་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ཛ་དྲག་ཏུ་གྱུར་བའི
ཁོང་གོ་ཅིན་དང་རུ་ཝང་ཏཱ་ཡིས་ཞི་བདེ་མངོན་འགྱུར་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་རྩ་དོན་བསྒྲགས་གཏམ་བཀོད།
ཁོང་གོ་ཅིན་གྱི་ཕྱི་འབྲེལ་པུའུ་ཡིས་ཚེས25ཉིན་གསལ་སྒྲོག་སྤེལ་ཏེ། ཁོང་གོ་ཅིན་དང་རུ་ཝང་ཏཱ་ཡིས་ཉིན་དེར་ཨ་མེ་རི་ཁའི་ཝ་ཧྲིན་ཐོན་ནས་རྩ་དོན་བསྒྲགས་གཏམ་བཀོད་དེ། ཁོང་གོ་ཅིན་ཤར་ཕྱོགས་དང་ཨ་ཧྥེ་རི་ཁ་གླིང་གི་མཚོ་ཆེན་ས་ཁུལ་གྱི་ཞི་བདེ་མངོན་འགྱུར་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་བཏང་།གསལ་སྒྲོག་ལས་བཤད་རྒྱུར། ཁོང་གོ་ཅིན་དང་རུ་ཝང་ཏཱ་ཡིས
སོ་མཱ་ལིའི་ཙུང་ལི་ཡིས་ནེ་ཀི་བཅོས་སྒྲིག་བྱས།
བློན་ཆེན་གྱི་འགན་ཁུར་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། དེའི་ཕྱི་འབྲེལ་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་མཉམ་ལས་པུའུ་ཡི་པུའུ་ཀྲང་གི་ལས་འགན་དེར་ཙུང་ལི་གཞོན་པ་གཉིས་པ་ཨ་པུའུ་ཏིས་སཱ་ལན་ཨ་པུའུ་ཏིས་ཨ་ལི་ཏཱ་དབྱེ་ཡིས་འགན་ཁུར་རྒྱུ་ཡིན་ལ། ཙུང་ལི་གཞོན་པ་གཉིས་པའི་ལས་འགན་དེ་རྒྱལ་སྲུང་བློན་ཆེན་གྱི་འགན་ཁུར་ནས་གཟའ་འཁོར་གསུམ་ལས་འགོར་མེད་པའི་ཅཱ་པུའུ་ལེ་ལི་ཨ་པུའུ་ཏིས་ལཱ
མེང་ནཱ་ལི་ཧྲའི་གནས་ཚུལ་རགས་ཙམ་ཤེས་སམ།
རི་མོའི་བརྩམས་ཆོས་ཡོད་ཚད་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་ཆེས་ཕུལ་དུ་བྱུང་ཞིང་ཀུན་གྱིས་དོ་སྣང་བྱེད་པ་དེ་ནི་ཏཱ•ཧྥུན་ཆི་ཡི1503ལོར་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་བའི་ཕུལ་བྱུང་བརྩམས་ཆོས་མེང་ནཱ་ལི་ཧྲ་ཡིན་པ་རེད། དེ་ནི་ཕོ་བྲང་ལུའུ་ཧྥུའུ་ཀུང་གི་ཐོག་ཁང་གཉིས་པའི་ཚོམས་ཆེན་ནང་དུ་ཡོད་པ་དང་། གྱང་རྩིག་གི་ལྡེབས་སུ་ཡོད་ཅིང་ཧ་ཅང་གཏན་འཇགས་ཡིན་པ་རེད། ཤེལ་ཁེབས
ཁཱ་ནཱ་ཏཱའི་ཙུང་ལི་ཡིས་ཁཱ་ནཱ་ཏཱ་དང་ཨ་མེ་རི་ཁའི་སྲོལ་རྒྱུན་འབྲེལ་བ་མཇུག་སྒྲིལ་བའི་ཚུལ་བསྟན།
ཁཱ་ནཱ་ཏཱའི་ཙུང་ལི་ཁཱ་ནེ་ཡིས་ཚེས27ཉིན་བཤད་རྒྱུར། ཁཱ་ནཱ་ཏཱ་དང་ཨ་མེ་རི་ཁའི་བར་གྱི་སྲོལ་རྒྱུན་འབྲེལ་བ་མཇུག་སྒྲིལ་བ་དང་། ཨ་མེ་རི་ཁའི་ཙུང་ཐུང་ཐི་ལིང་ཕུའུ་ཡིས་མུ་མཐུད་དུ་ཛ་དྲག་ལ་གཏོང་བཞིན་པའི་སྒོ་ཁྲལ་གྱི་བྱེད་ཐབས་མདུན་ནས། ཁཱ་ནཱ་ཏཱ་ཡིས་ངེས་པར་དུ་གཞི་རྩའི་སྟེང་ནས་དཔལ་འབྱོར་གསར་བ་ཞིག་བསྐྱར་བཞེངས་བྱེད་དགོས་ཟེར
ཏཱ་དབོན་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན།
དང་བོ། ཏཱ་དབོན་ཚུལ་ཁྲིམས་སངྒེ་། འཁྲུངས་འདས1651—1743གཉིས་པ། ཏཱ་དབོན་དོན་ཡོད་སེངྒེ་། འཁྲུངས་འདས། 1644—1815གསུམ་པ། ཏཱ་དབོན་བློ་བཟང་ཐུབ་བསྟན་འཇིགས་མེད་སངྒེ་། འཁྲུངས་འདས། 1832—1867བཞི་བ། དབུ་སེ་བར་གྲགས་ འཁྲུངས་འདས། 1868—1922 སྨན་ལུང་།ལྔ་བ། བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས
ནེ་པ་ལའི་ཙུང་ཐུང་ཚབ་མ་ཡཱ་ཏཱ་ཧྥུའུ་དང་ཙུང་ལི་ཕུའུ་ལཱ་ཁྲང་ཏཱ་སོ་སོས་པཱ་ཐུའར་དང་ཐུག་འཕྲད་བྱས།
ནེ་པཱ་ལའི་ཙུང་ཐུང་ཚབ་མ་ཡཱ་ཏཱ་ཧྥུའུ་དང་ཙུང་ལི་ཕུའུ་ལཱ་ཁྲང་ཏཱ་སོ་སོས་ཚེས14ཉིན་དང་ཚེས16ཉིན་རྒྱལ་ཡོངས་སྲིད་གྲོས་ཀྱི་ཀྲུའུ་ཞི་གཞོན་པ་པཱ་ཐུའར་དང་ཐུག་འཕྲད་བྱས།པཱ་ཐུའར་གྱིས་ནེ་པཱ་ལའི་མགོ་ཁྲིད་པར་ཀྲུའུ་ཞི་ཞི་ཅིན་ཕིང་སོགས་ཀྲུང་གོའི་མགོ་ཁྲིད་རྣམས་ཀྱི་བྱམས་བརྩེའི་འཚམས་འདྲི་བརྒྱུད་སྒྲོག་བྱས་ནས། ཀྲུང་གོ་དང་ནེ
འབྲེལ་ཡོད་འཚོལ་བཤེར།
|
|
མཐོ་རིམ་འཚོལ་བཤེར། |
ཏཱ.ཧྥུན་ཆི།
-
ཏཱ•ཧྥུན་ཆི་ནི་དབྱི་ཐ་ལིའི་རིག་རྩལ་བསྐྱར་དར་སྐབས་ཀྱི་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་དང་ཚན་རིག་པ་ཞིག་ཡིན།
འདི་ནི་ཁྱེད་ཀྱི་བཀའ་བརྡ་ལྟར་ཡོངས་འཛིན་གྱིས་འཚོལ་བཤེར་བྱས་པའི་བཙལ་འབྲས་ཡིན་པ་ལས། དྲ་ཚིགས་དེ་གའི་ནང་དོན་དང་ལྟ་ཚུལ་ལ་འཐད་འདུན་ཅི་ཡང་བསྟན་མེད།