བོད་སྐད་གསུངས་རོགས།
ཡོངས་འཛིན་གྱིས་འཚོལ་བཤེར་བྱས་པའི་འབྲེལ་ཡོད་བཙལ་འབྲས་ཕལ་ཆེར14ཡོད། བཙལ་ཡུན་སྐར་ཆ 0.396
ཡིན།
ཁྱེད་ཀྱིས་འཚོལ་འདོད་པ་ནི ཨོ་སི་ཁ ཡིན་ནམ།
བཙལ་འབྲས་ནི ཕ་སི་ཁ ཡིན་མོད། ཁྱེད་ཀྱིས་སྔར་བཞིན ཕ་སི་ཁ འཚོལ་རྒྱུ་ཡིན་ནམ།
ཕ་སི་ཁ།
རླུང་གནོན་ཆེན་པོའི་ཤུགས་ཀྱི་ཚད་འཇལ་རྩིས་གཞི་ལ"ཕ"（帕）ཞེས་མཚན་ཟུར་སྦྱོར་དུ་འཇུག་མཁན་ཕ་སི་ཁ།ཧྥ་རན་སེའི་མིང་དུ་གྲགས་པའི་མཚན་ཉིད་རིག་པ་བ་དང་། གྲངས་རིག་པ་བ། དངོས་ལུགས་རིག་པ་བ། གསར་གཏོད་མཁན་པུའུ་ལེ་སི·ཕ་སི་ཁ（blaise pascal，布莱士·帕斯卡）ནི་སྤྱི་ལོ1623ལོའི་ཟླ6པའི
རླུང་གཟུགས་གནོན་དྲག
བཤད་པའི་རླུང་གཟུགས་ཀྱི་གནོན་དྲག་ནི་རླུང་གཟུགས་ཀྱིས་ཤོང་ཆས་ལྡེབས་ངོས་ལ་བཏོན་པའི་གནོན་དྲག་ལ་བསྟན་པ་ཡིན། རྒྱལ་སྤྱིའི་འཧལ་བྱེད་ལུགས་སུ། གནོན་དྲག་གི་འཇལ་བྱེད་ནི་ཕ་སི་ཁ་ཡིན་ལ། བསྡུས་མིང་ལ་ཕ་ཟེར། མཚོན་རྟགས་ནིpaཡིན། aནི་དབྱུ་གུ་ཕྲ་མོའི་སྟེང་དུ་གཏན་ཁེལ་བྱས་པའི་སྒོར་སྡེར་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དབྱུ་གུ་ཕྲ་མོ་དེ་ཆུ་སྙོམས་ངོས་སུ་འཁོར་འགུལ
༄༅།།རུ་ཝང་ཏའི་དཔོན་རིགས་ཀྱིས་ཀྲུང་གོའི་ཀུང་སིས་བསྐྲུན་འགན་འཁུར་བའི་རྣམ་གྲངས་ཀྱིས་གྲོང་མི་ཕྱིར་སྐྱོད་པའི་དགོས་མཁོ་སྐོང་ཡོད་ཅེས་བཤད་པ།
ཕྱིར་སྐྱོད་པའི་དགོས་མཁོ་སྐོང་ཐུབ་རྒྱུ་རེད་ཅེས་བཤད། རུ་ཝང་ཏར་བཅའ་སྡོད་ཀྲུང་གོའི་གཞུང་ཚབ་ཆེ་མོ་བ་རའོ་ཧུང་ཝུའེ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་ཁི་ཀ་ལིའི་ཧྲི་ཀྲང་ཕ་སི་ཁར། ཁི་ཀ་ལི་གྲོང་ཁྱེར་སྲིད་གཞུང་གི་འཛུགས་སྐྲུན་ཆེ་མོ་བ་ཨ་ཧྥང་སི་སོགས་ཀྱིས་དེ་ཉིན་ལས་གྲྭའི་རྣམ་གྲངས་དེར་གཟིགས་ཞིབ་བྱས་པ་རེད། ཕ་སི་ཁར་གྱིས་ཤིན་ཧྭ་གསར་འགྱུར་ཁང་གི་གསར་འགོད་པར
ནང་འདྲེན་ལ་བརྟེན་པ་ནས“ཨ་ཧྥེ་རི་ཁ་རང་གིས་བཟོ་བའི”བར།
བརྟན་པོ་བྱུང་ནས་འཚོ་བ་ཉིན་རེ་ལས་མ་འདས་པར་ཡག་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད། “རེན་ཧྥུ་ཀུང་སི་ནས་ང་ཚོར་ཡོང་འབབ་བརྟན་པོ་ལེན་རྒྱུ་ཡོད་པ་མ་ཟད། ད་དུང་ལ་རྒྱ་ལྡན་པའི་འཚོ་བ་སྐྱེལ་རྒྱུ་ཡོད་ལ། དེ་བས་གལ་འགངས་ཆེ་བ་ནི་མ་འོངས་པའི་མདུན་ལམ་ལའང་རེ་བས་ཁེངས་ཡོད”ཅེས་ཕ་སི་ཁར་གྱིས་བཤད་པ་རེད། -- -- འགན་འཁུར་རྩོམ་སྒྲིག་པ། སྐལ་བཟང་གྲགས་པ
ཨ་རིས་ཨུ་རུ་སུའི་ཁེ་ལས་གསུམ་གྱི་བཀག་སྡོམ་མེད་པར་བཟོས་པ།
པོ་ལི་ཡ་ནུས་ཁུངས་ཀུང་སི་བཅས་གསུམ་པོའི་བཀག་སྡོམ་མེད་པར་བཟོས་པ་རེད། ཁེ་ལས་གསུམ་པོ་ཡིས་ཨ་རིའི་བླང་བྱ་ལྟར་ཨུ་རུ་སུའི་ཚོང་ལས་ཀྱི་ཕྱུག་བདག་ཆེན་པོ་ཨོ་གི་ལེ་ཇེ་ལས་ཕ་སི་ཁ་ཡི་ཁེ་ལས་ལ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་ཤུགས་ཆུང་དུ་གཏོང་བའི་དབང་གིས་རེད། ཨ་རི་དང་ཨུ་རུ་སུའི་འབྲེལ་བ་ཉེ་ལམ་དུ་རྒྱུན་མཐུད་ཛ་དྲག་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་རེད། ཨ་རི་ཡིས་ཨུ་རུ་སུར་བཀག་སྡོམ
རྒྱལ་སྤྱིའི་འཇལ་ལུགས་སུ་གནོན་དྲག་གི་འཇལ་བྱེད་ནི་ཅི་ཞིག་ཡིན།
ཕ་སི་ཁ་ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་འཇལ་ལུགས་སུ་གནོན་དྲག་གི་འཇལ་བྱེད་ཡིན་ལ། བསྡུས་མིང་ལ་ཕ་ཟེར། མཚོན་རྟགས་ནིPaཡིན།
རྔ་ཁུལ་བྱིས་པའི་སྐད་གཉིས་ཀློག་དེབ་གསར་བ་མཚམས་སྦྱོར།
གི་ཤེས་བྱ་སླ་མོ་དག་རྒྱུས་ལོན་པ། “བྱིས་པའི་རིག་སྒོ་འབྱེད་པའི་དཔེ་ཚོགས།” ཧྥ་རན་སེའི་བྱིས་པའི་སློབ་གསོ་ཆེད་མཁས་ཨན་ཏེང་ལིའེ་དབྱི་ཙེ་ཨེན་གྱིས་བསྒྲིགས་ཤིང་། ཕ་སི་ཁ་ཨེར་ཁ་ཉི་ཨེར་གྱིས་རི་མོ་བྲིས་པའི“བྱིས་པའི་རིག་སྒོ་འབྱེད་པའི་དཔེ་ཚོགས།”《ང་ལོ3ལ་སོན་ཡོད》དང《ང་ལོ4ལ་སོན་ཡོད》། 《ང་ལོ5ལ་སོན་ཡོད》 །《ང་ལོ
ཅི་ཞིག་ལ་གཤེར་གནོན་འཕྲུལ་འཁོར་ཟེར།
ཧ་ཅང་ཆུང་བའི་གཤེར་གནོན་འདེགས་ཆས་ཀྱིས་ཏུན་འགའ་ལྗིད་པའི་རླངས་འཁོར་འདེགས་ཐུབ་པ། དེར་བལྟས་ན་ཧ་ཅང་ཡ་མཚར་བ་ཡིན་མོད། དོན་དངོས་སུ་གནས་ལུགས་ཧ་ཅང་སླ་མོ་ཞིག་རེད་དེ། དེ་གཙོ་བོ་ཕ་སི་ཁའི་གཏན་སྲོལ་བེད་སྤྱད་པའི་གྲུབ་འབྲས་ཡིན། གཤེར་གནོན་འཕྲུལ་འཁོར་ནི་ཕ་སི་ཁ་གནས་སྲོལ་བེད་སྤྱད་དེ་བྱ་བ་བྱེད། ཕ་སི་ཁ་གཏན་སྲོལ་གྱི་ནང་དོན་ནི། དམ་ཟུམ་གཤེར་གཟུགས་ནང་གི
༄༅།།སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་སྲུང་སྐྱོང་ཁྲོད་ཀྱི་ཀྲུང་གོའི་བློ་གྲོས།
སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པའི་ནང་ཞུགས་ཡོད”ཅེས་བརྗོད་པ་རེད། མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི《སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་གྱི་སྤྱི་ཆིངས》ལག་བསྟར་དྲུང་ཡིག་ཁེ་ལི་སི་ཏི་ཨན་ན·ཕ་སི་ཁ·ཕར་མོས་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་དང་ཁེ་ལས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་ཁེ་ཕན་དབར་ཕན་ཚུན་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་པ་དང་ཕན་ཚུན་གཅིག་ལ་གཅིག་རྟེན་ཡིན་ཞིང་། རྒྱུན་སྲིང་ངང་འཛད་སྤྱོད
སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་སྲུང་སྐྱོབ་ཁྲོད་ཀྱི་ཀྲུང་གོའི་བློ་གྲོས།
སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ནང་ཞུགས་ཡོད”ཅེས་དེ་ལྟར་བཤད་བྱུང་།མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི《སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་གྱི་སྤྱི་ཆིངས》ལག་བསྟར་དྲུང་ཡིག་ཁི་ལིས་སི་ཏི་ཨན་ན·ཕ་སི་ཁ·ཕར་མོས་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་དང་ཁེ་ལས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་ཁེ་ཕན་བར་ཕན་ཚུན་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་པ་དང་ཕན་ཚུན་གཅིག་ལ་གཅིག་རྟེན་ཡིན་ཞིང་། རྒྱུན་སྲིང་ངང་འཛད་སྤྱོད
འབྲེལ་ཡོད་འཚོལ་བཤེར།
|
|
མཐོ་རིམ་འཚོལ་བཤེར། |
ཕ་སི་ཁ།
-
རླུང་གནོན་ཆེན་པོའི་ཤུགས་ཀྱི་ཚད་འཇལ་རྩིས་གཞི་ལ"ཕ"（帕）ཞེས་མཚན་ཟུར་སྦྱོར་དུ་འཇུག་མཁན་ཕ་སི་ཁ།
འདི་ནི་ཁྱེད་ཀྱི་བཀའ་བརྡ་ལྟར་ཡོངས་འཛིན་གྱིས་འཚོལ་བཤེར་བྱས་པའི་བཙལ་འབྲས་ཡིན་པ་ལས། དྲ་ཚིགས་དེ་གའི་ནང་དོན་དང་ལྟ་ཚུལ་ལ་འཐད་འདུན་ཅི་ཡང་བསྟན་མེད།