བོད་སྐད་གསུངས་རོགས།
ཡོངས་འཛིན་གྱིས་འཚོལ་བཤེར་བྱས་པའི་འབྲེལ་ཡོད་བཙལ་འབྲས་ཕལ་ཆེར978ཡོད། བཙལ་ཡུན་སྐར་ཆ 0.372
ཡིན།
ཚད་རྡུལ་ཤུགས་རིག་པ_ཡོངས་འཛིན་བརྙན་རིས།
ཚད་རྡུལ་ཤུགས་རིག་པ། ཇི་ལྟར་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་ན་དེ་ལྟར་ཁུངས་ལུང་མེད་པའི་ཕྲ་མཐོང་འཇིག་རྟེན།
ཚད་རྡུལ་ཤུགས་རིག་པ། ཇི་ལྟར་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་ན་དེ་ལྟར་ཁུངས་ལུང་མེད་པའི་ཕྲ་མཐོང་འཇིག་རྟེན།
གསར་གཏོད་དང་ནུས་པ་གཅིག་བསྡུས་ཀྱིས་ཚད་རྡུལ་ཚན་རྩལ་འཕེལ་རྒྱས་མ་ལག་གི་ནུས་ཤུགས་བསྐྲུན།
ཚད་རྡུལ་ཤུགས་རིག་པ།
ཁྱད་པར་གཙོ་བོ་ཞིག་ནི་ཕྲ་བའི་གཞི་རྡུལ་ལ་རླབས་རིལ་གཉིས་གཤིས་ལྡན། དེར་བརྟེན་དེས་བརྩི་སྲུང་བྱེད་པའི་འགུལ་སྐྱོད་ཆོས་ཉིད་ཡང་རགས་པའི་གཞི་རྡུལ་དང་རྩ་བ་ནས་མི་འདྲ། ཚད་རྡུལ་ཤུགས་རིག་པ་ཐོག་མར་དར་དུས། ནཱེ་པོར་གྱིས་ཕི་ལན་ཁི་དང་ཨིན་སི་ཐེན་སོགས་ཀྱིས་བཏོན་པའི་ཚད་རྡུལ་གྱི་དོན་སྤྱི་གཞིར་བཟུང་ནས་དུས་མགོའི་ཚད་རྡུལ་སྨྲ་བ་ཚུགས་པ་རེད
ཚད་རྡུལ་སྨྲ་བ།
ནུས་པར་འགྲེལ་བཤད་བྱས་པ་དང་། ཏེན་མག་གི་དངོས་ལུགས་རིག་པ་བ་པའོ་ཨེར་ཞེས་པས་རྡུལ་ཕྲན་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ཚད་རྡུལ་གཞུང་ལུགས་བཏོན་ཏེ། དུས་རབས20པའི་ལོ་རབས30པར་ཚད་རྡུལ་ཤུགས་རིག་པ་བཙུགས། ཚད་རྡུལ་སྨྲ་བས་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཕྲ་མཐོང་འཇིག་རྟེན་གྱི་གཞི་རྩའི་ཤེས་རྟོགས་ལ་གསར་བརྗེ་རང་བཞིན་གྱི་ཡར་ཐོན་འབྱུང་དུ་བཅུག་སྟེ། དུས་རབས20པའི་ཆེས་གཏིང་ཟབ
༄༅།། ཚད་རྡུལ་ཤུགས་རིག་པ།
ཁྱད་པར་གཙོ་བོ་ཞིག་ནི་ཕྲ་བའི་རིལ་རྡུལ་ལ་རླབས་རིལ་གཉིས་གཤིས་ལྡན། དེར་བརྟེན་དེས་བརྩི་སྲུང་བྱེད་པའི་འགུལ་སྐྱོད་ཆོས་ཉིད་ཡང་རགས་པའི་རིལ་རྡུལ་དང་རྩ་བ་ནས་མི་འདྲ། ཚད་རྡུལ་ཤུགས་རིག་པ་ཐོག་མར་དར་དུས། ནཱེ་པོར་གྱིས་ཕི་ལན་ཁི་དང་ཨིན་སི་ཐེན་སོགས་ཀྱིས་བཏོན་པའི་ཚད་རྡུལ་གྱི་དོན་སྤྱི་གཞིར་བཟུང་ནས་དུས་མགོའི་ཚད་རྡུལ་སྨྲ་བ་ཚུགས་པ་རེད
རང་རྒྱལ་གྱིས་ས་ཟླའི་བར་སྟོང་གི་འཁོར་སྐར་གསུམ་གྱི་སྐར་ཁྱིམ་འཛུགས་སྐྲུན་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་།
རིམ་འགྱུར་ཆོས་ཉིད་ལ་རྒྱུས་ལོན་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ལ། droཡི་རྒྱུན་རིང་གཏན་འཇགས་རང་བཞིན་སྤྱད་ནསe-18ཚད་རིམ་གྱི་མ་རྡུལ་འོད་དུས་ཚོད་འཇལ་བྱེད་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ཏེ། ཚད་རྡུལ་ཤུགས་རིག་པ་དང་མ་རྡུལ་དངོས་ལུགས་སོགས་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་ཚན་རིག་གི་གནད་དོན་ཞིབ་འཇུག་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པ་བརྒྱུད། སྒྲ་ཡངས་འཇུག་གི་ལྟོས་བཅས་སྨྲ་བ་ལ་སྔར་བས་ཞིབ་ཚད་མཐོ་བའི
"ཙུའུ་ཁྲུང་ཀྲི་ཨང་གསུམ་པ་"རྟགས་ཅན་གྱི་ཚད་རྡུལ་རྩིས་འཁོར་དྲ་ཐོག་ཏུ་སྤེལ་བ།
གསར་འགོད་པར་ཀྲུང་གོ་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་སློབ་ཆེན་ནས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར། ཟླ་12ཚེས་17ཉིན། ཀྲུང་གོ་ཚན་རིག་མཁས་པས་ཞིབ་བཟོ་བྱས་པའི་ཚད་རྡུལ་པི་ཐེ་105ཅན་གྱི་"ཙུའུ་ཁྲུང་ཀྲི་ཨང་གསུམ་པ་"རྟགས་ཅན་གྱི་ཚད་རྡུལ་རྩིས་འཁོར་དྲ་ཐོག་ཏུ་སྤེལ་ཡོད་པ་དང་། དེ་ནི་ཀུའུ
དུས་རབས་གསར་པའི་ཐེག་པ་འཁུར་ལེན་གྱི་འབད་འཐབ་པ་ཞིག་བྱེད་དགོས།
རེ་རེ་བཞིན་ཁྱད་བསད་བྱས་ཏེ། ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ཐོག་འཁོད་པའི་རྒྱུགས་ལན་རེ་རེ་བཞིན་ཕུལ་ཡོད། མི་བཞུགས་འཇིག་རྟེན་འཕུར་སྐྱོད་བྱ་གཞག་ནས་བཀྲ་ཤིས་གཏམ་བཟང་ཡང་ཡང་གྲགས་པ་ནས་ཚད་རྡུལ་ཚན་རྩལ་དང་མི་ཐབས་རིག་ནུས་སོགས་ཚན་རྩལ་གྲུབ་འབྲས་བསྟུད་མར་ཐོབ་པའི་བར་དང་། དེ་ནས་འབྲུ་རིགས་ཐོན་ཚད་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་རྒྱ་མ་དུང་ཕྱུར་ཁྲི1.4ཐོག་མར་ཟིན་པ་དང
ཚད་རྡུལ་ཤུགས་རིག་པའི་གྲུབ་འབྲས་ལ་བརྟེན་ནས་པོ་པེར་བྱ་དགའ་ཐོབ་མཁན་ནི་སུ་ཡིན།
1901ལོའི་ཟླ12པའི་ཚེས5ལ་འཇར་མན་གྱི་ཝེར་ཚི་པོ（wurzburg，维尔茨堡）ཞེས་པའི་གྲོང་ཁྱེར་དུ་འཁྲུངས། ཁོང་གིས་ལིང་ཚེ་ཤུགས་རིག་པ（矩阵力学）སྲོལ་བཏོད་པར་མ་ཟད། དེའི་ཐད་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་བཙུགས་ཏེ། ཚད་རྡུལ་ཤུགས་རིག་པ་འཛུགས་པར་ནུས་པ་བཏོན་པས། སྤྱི་ལོ1932ལོར་དངོས་ལུགས་རིག་པའི་པོ་པེར་བྱ་དགའ་ཐོབ
དབུ་མའི་ལུགས་ཀྱི་བདེན་པ་གཉིས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་ལ་དཔྱད་པ་ཞེས་པའི་རྩོམ་ལས་འཕྲོས་ཏེ་ཚ་བ་མདའ་སྨྱུག་ལ་བཤད་པ།༧
རྫས་འགྱུར་རིག་པར་དེ་བས་མི་གཏོགས་པའི་བློ་བཟོའི་ཐ་སྙད་ཅིག་ཡིན་ལ། འདི་ལས་དངོས་ལུགས་སོགས་ཀྱི་རིག་ཚན་ལ་ཆ་རྒྱུས་ཅི་ཡང་མེད་པ་ཤེས་ཏེ། དངོས་ལུགས་རིགས་པའི་ཤེས་བྱའི་ཁོག་བུབས་ནི། ཤུགས་རིག་པ་དང། ཚ་བའི་རིག་པ། གློག་ཁབ་ལེན་གྱི་རིག་པ། འོད་ཀྱི་རིག་པ། ལྟོས་བཅོས་སྨྲ་བ། ཚད་རྡུལ་སྨྲ་བ་དང་ཚད་རྡུལ་ཤུགས་རིག་པ། མ་རྡུལ་ཉིང་གི་རིག་པ་དང་། ཕྲ་རྡུལ་དངོས་ལུགས་སྨྲ་བ
༄༅། །མཚོ་སྔོན་དགེ་ཐོན་སློབ་ཆེན་མི་རིགས་དགེ་ཐོན་སློབ་གླིང་།
སློབ་གསོ་དང་བོད་རྒྱ་ཚན་རིག་སློབ་གསོའི་ཆེད་ལས་གཉིས་ཡོད་པ་དང༌། སློབ་ཡུན་ལོ་བཞི་ཡིན་ལ། སློབ་མ༢༡༣ཡོད། དངོས་ལུགས་སློབ་གསོའི་ཆེད་ལས་སློབ་ཁྲིད་གཙོ་བོ་ལ་ཤུགས་རིག་པ་དང༌། ཚ་བའི་རིག་པ། གློག་ཁབ་ལེན་རིག་པ། འོད་རིག་པ། མ་རྡུལ་རིག་པ། གློག་རྡུལ་གློག་ལམ། གློག་ལས་རིག་པ། གཞུང་ལུགས་ཤུགས་རིག་པ། ཚད་རྡུལ་ཤུགས་རིག་པ། ཚད་ཤུགས་རིག་པ་དང་སྡོམ་རྩིས་དངོས་ལུགས
མ་རྡུལ་གྲུབ་ཚུལ་གཞུང་ལུགས་དང་རི་མོ་དང་པོ་མཁོ་འདོན་མཁན་ནི་སུ་ཡིན།
copenh agen，哥本哈根）ཞེས་པར་སྐུ་འཁྲུངས། ཁོང་ནི་མ་རྡུལ་གྲུབ་ཚུལ་གཞུང་ལུགས་དང་རི་མོ་དང་པོ་འཁོ་འདོན་གནང་མཁན་ཡིན། ཁོང་གིས་ལྟོས་ཟླའི་རིགས་པ་བཏོན་ཏེ། ཚད་རྡུལ་སྨྲ་བ་དང་ཚད་རྡུལ་ཤུགས་རིག་པ（量子力学）འཛུགས་པར་ནུས་པ་གལ་ཆེན་བཏོན་པར་མ་ཟད། གཞི་རྒྱུ་ཡི་དངོས་ལུགས་དང་རྫས་འགྱུར་རང་བཞིན་ལ་གནད་དུ་ཁེལ་པའི་འགྲེལ་བཤད་བྱས་ནས
འབྲེལ་ཡོད་འཚོལ་བཤེར།
|
|
མཐོ་རིམ་འཚོལ་བཤེར། |
ཚད་རྡུལ་ཤུགས་རིག་པ།
-
ཚད་རྡུལ་ཤུགས་རིག་པ་ནི་ཕྲ་བའི་གཞི་རྡུལ་རྣམས་ཀྱི་འགུལ་སྐྱོད་ཆོས་ཉིད་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་གཞུང་ལུགས་ཤིག་ཡིན། ཕྲ་བའི་གཞི་རྡུལ་གྱི་ངོ་བོ་ནི་རགས་པའི་གཞི་རྡུལ.....
འདི་ནི་ཁྱེད་ཀྱི་བཀའ་བརྡ་ལྟར་ཡོངས་འཛིན་གྱིས་འཚོལ་བཤེར་བྱས་པའི་བཙལ་འབྲས་ཡིན་པ་ལས། དྲ་ཚིགས་དེ་གའི་ནང་དོན་དང་ལྟ་ཚུལ་ལ་འཐད་འདུན་ཅི་ཡང་བསྟན་མེད།