བོད་སྐད་གསུངས་རོགས།
ཡོངས་འཛིན་གྱིས་འཚོལ་བཤེར་བྱས་པའི་འབྲེལ་ཡོད་བཙལ་འབྲས་ཕལ་ཆེར26ཡོད། བཙལ་ཡུན་སྐར་ཆ 0.301
ཡིན།
ཨེ་རུ་ཀི་པེ་ལེ།
མཚོ་བྱང་ཁུལ་མདའ་བཞི་རྫོང་གསེར་ཐང་ཡུལ་ཚོའི་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གི་བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་སྤྱི་ལེ3ཙམ་གྱི་མཚམས་སུ་གནས་པའི་ཨེ་རུ་ཀི་པེ་ལེའི་མཚོ་འཕགས་ལ་སྨི3521ཡོད་པ་དང་། ཤར་ནས་ནུབ་ཏུ་བསྲིངས་ཡོད་པ་དང་རིང་ཚད་ལ་སྤྱི་ལེ5ཡོད།ཨེ་རུ་ཀི་པེ་ལེ་ནི་མདའ་བཞི་རྫོང་གསེར་ཐང་ཡུལ་ཚོའི་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གི་བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་སྤྱི་ལེ3ཙམ་གྱི་མཚམས
ཀུ་པེ་ཁུ་ལིའི་གནའ་ཤུལ།
དབྱིན་ཇིའི་རྡོ་ཆེན་ར་བ་ཆེན་པོ་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི3000ལོར་བསྐྲུན་པ་དང་ཨེ་ཅིབ་ཀྱི་གཏོར་གཟུགས་མཆོད་རྟེན་དེ་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི2500ལོར་བསྐྲུན་པ་ཡིན་པས། ཀི་པེ་ཁོ་ལིའི་གནའ་ཤུལ་ནི་འཛམ་གླིང་སྟེང་གི་ཆེས་གནའ་བོའི་གནའ་ཤུལ་གྱི་གྲས་ཡིན་ཞིང་། དེར་གཞི་བཅོལ་ནས་རིག་གཞུང་ལས་རིགས་ཀྱིས་མིའི་རིགས་གཞིས་ཆགས་ཀྱི་དུས་ཚོད་བསྐྱར་དུ
འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་ཆ་སྙོམས་དྲོད་ཚད་བསྟུད་མར་ཟླ་ངོ་བཅུ་གཉིས་རིང་བཟོ་ལས་ཅན་གྱི་ཡར་སྔོན་ལས་དྲོད་གྲངས་གཅིག་དང་གྲངས་ཆུང་ལྔས་མཐོ་བར་མངོན།
ཡོ་རོབ་གླིང་མནའ་འབྲེལ་གྱི་ནམ་ཟླའི་ཚད་འཇལ་ལས་ཁུངས་ཀི་པེ་ནེ་ནམ་ཟླའི་འགྱུར་ལྡོག་ཞབས་ཞུ་ཅུའུ་ཡིས་ཚེས་བརྒྱད་ཉིན་སྤྱི་སྒྲོག་སྤེལ་ཏེ། ད་ལོའི་ཟླ་དྲུག་པའི་བར། འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་ཆ་སྙོམས་དྲོད་ཚད་བསྟུད་མར་ཟླ་ངོ་བཅུ་གཉིས་རིང་བཟོ་ལས་ཅན་གྱི་ཡར་སྔོན་ལས་དྲོད་གྲངས་གཅིག་དང་གྲངས་ཆུང་ལྔས་མཐོ་བར་མངོན་ཡོད་ཟེར།ཕཱ་རེ་སིའི་གྲོས་ཆོད་ལས་བཏོན
ཀི་པེ་ཉི་ནི་མི་ཇི་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན།
n.（nicolaus copernicus1473～1543）ཁོང་ནི་ཕོ་ལན་གྱི་གནམ་གཤིས་རིག་པའི་མཁས་པ་དང་ཉི་ལྟེ་སྨྲ་བའི་སྲོལ་གཏོད་མཁན་ཡིན་ལ། 1473ལོའི་ཟླ2པའི་ཚེས19ཉིན་ཕོ་ལན་ཐོ་ལུན་གྲོང་ཁྱེར་དུ་སྐྱེས། 1543ལོའི་ཟླ5བའི་ཚེས24ཉིན་ཧྥེས་ལོང་པོ་ཚེས་ལས་འདས
པཱ་ཀ་ཧར་ནོར། 巴尕哈尔努尔ནི་སྲིད་འཛིན་ཁྱབ་ཁོངས་གང་ལ་གཏོགས་སམ།
དོན་ཡིན། ངག་རྒྱུན་དུ་མཚོ་འདིའི་ནང་དུ་གསེར་གྱི་ལུ་གུ་གནས་པས་གའོ་ལི་མུའུ་ཡུལ་ཚོའི་ཕྱུགས་ཀྱི་འཕེལ་ཁ་དར་ཞིང་རྒྱས་ལ། མཚོ་ནག་ཆེ་བར་གསེར་གྱི་རྟེའུ་གནས་པས་ཀི་པེ་ཡུལ་ཚོའི་འདོ་རིག་རྟ་ཡི་འཕེལ་ཁའང་དར་ཞིང་རྒྱས་པའི་བཤད་སྲོལ་ཡོད། མཚོ་ཆུང་གྲོང་རྡལ་ཤར་ལྷོའི་ཕྱོགས་ཀྱི་སྤྱི་ལེ8ཀྱི་མཚམས་སུ་ཡོད། “巴尕哈尔努尔”蒙古语
སོ་ སོའི་ སྐྱེ་ བོར་ ཤན་ སྟོབས་ རེ།
ཞིང་ལས་རིག་པའི་འབུམ་རམས་པ་ཡོན་ཧྲན་ཀྲིན་ཡེན་གྱིས་དུས་རབས༢༠ལོ་རབས༨༠པའི་དུས་མཇུག་ཏུ་ཀྲུང་གོ་ནས་སྡོང་ཕྲུག་བཙུགས་ཏེ་དགུང་ལོ༩༧བར་དུ་བསྡད་ཅིང་། ཉིན་ནས་ཉིན་མཐུད་དེ་ཨེན་ཀི་པེ་ནས་ཆུ་ཚོད༡༠རིང་ལ་སྡོང་ཕྲུག་བཙུགས། ཁོའི་ཤན་སྟོབས་ཀྱིས་ཉི་ཧོང་གི་དང་བླངས་པ༧༣༠༠ལྷག་ཨེན་ཀི་པེ་རུ་འབྱོར་ནས་སྡོང་ཕྲུག་བྱེ་བ་གསུམ་ལྷག་བཙུགས་ཤིང་བྱེ་ཐང་མུའུ་ས་ཡ
འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་ཆ་སྙོམས་དྲོད་ཚད་བསྟུད་མར་ཟླ་ངོ་བཅུ་གཉིས་རིང་བཟོ་ལས་ཅན་གྱི་ཡར་སྔོན་ལས་དྲོད་གྲངས་གཅིག་དང་གྲངས་ཆུང་ལྔས་མཐོ་བར་མངོན།
དྲོད་ཚད་ཆེས་མཐོ་བའི་ཟླ་དྲུག་པར་གྱུར་ཡོད། དེ་ལས་གཞན་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་ཟླ་གཅིག་གི་ཆ་སྙོམས་དྲོད་ཚད་བསྟུད་མར་ཟླ་ངོ་བཅུ་གསུམ་རིང་ཆེས་མཐོ་བའི་ཟིན་ཐོ་བསྐྲུན་ཡོད།ཀི་པེ་ནེ་ནམ་ཟླའི་འགྱུར་ལྡོག་ཅུའུ་ཡི་ཀྲུའུ་རིན་ཁཱ་ལོ་པུའུ་ཝུན་ཐིན་པའོ་ཡིས་བསྟན་དོན། ཟླ6པའི་བར། འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་དྲོད་ཚད་བསྟུད་མར་ཟླ་ངོ་བཅུ་གསུམ་རིང་ཆེས་མཐོ་བའི
ཨ་ཧྥེ་རི་ཁ་ལྷོ་མའི་ཏུང་ཁེ་ཕུའུ་ཞིང་ཆེན་དུ་མེ་མདས་བརྒྱབ་པའི་དོན་རྐྱེན་བྱུང་སྟེ་མི་བརྒྱད་རྐྱེན་ལམ་དུ་ཤོར།
ཞིང་ཆེན་གྱི་ཉེན་རྟོག་ཕྱོགས་ཀྱི་མགྲིན་ཚབ་པ་ཕུའུ་ལི་ཞི་ལ་ནེ་ཧྲི་ཡིས་བཤད་རྒྱུར། ཐོག་མའི་བརྟག་བཤེར་ལས་མངོན་པ་ལྟར་ན། ཚེས་ཉེར་དགུ་ཉིན་གྱི་དགོང་མོར་ཞིང་ཆེན་དེའི་ཀི་པེ་ཧ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཁ་ཀྲ་ཁེ་ལེ་ས་ཁུལ་གྱི་ཁྱིམ་ཚང་ཞིག་གིས་སྐྱེས་སྐར་རོལ་བཞིན་པའི་སྐབས་སུ། ཐོབ་ཐང་གསལ་བོར་མི་ཤེས་པའི་མེ་མདའ་རྒྱག་མཁན་གཉིས་སྒོ་རའི་ནང་དུ་འཛུལ་ཡོང་ནས
ཨ་མེ་རི་ཁའི་གྲོས་མོལ་འཐུས་མིས་ཕ་ལེ་སི་ཐན་དང་དབྱི་སི་རལ་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱིས་ཚྭ་མེད་ཆུ་མཁོ་འདོན་གྱི་གྲོས་ཆོད་བཀོད་ཟེར།
གཉིས་བཙོང་ནས་ཕ་ལེ་སི་ཐན་གྱི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཐད་ཀྱི་ཉེན་ཚབས་ཐག་གཅོད་རྒྱུ་རེད་ཟེར།ཀི་ལིན་པུའུ་ལཱ་ཐི་ཡིས་ཉིན་དེར་དབྱི་སི་རལ་གྱི་ས་ཁུལ་མཉམ་ལས་པུའུ་ཡི་པུའུ་ཀྲང་ཧ་ནེ་ཀི་པེ་དང་ཕ་ལེ་སི་ཐན་གྱི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཀྲུའུ་ཞི་ཀུའུ་ནའེ་མུའུ་གཉིས་དང་མཉམ་དུ་བསྡུས་པའི་གསར་འགྱུར་སྒྲོག་སྤེལ་ཚོགས་འདུའི་སྟེང་གོང་གི་གནས་ཚུལ་དེ་བསྒྲགས
ཨ་མེ་རི་ཁའི་གྲོས་མོལ་འཐུས་མིས་ཕ་ལེ་སི་ཐན་དང་དབྱི་སི་རལ་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱིས་ཚྭ་མེད་ཆུ་མཁོ་འདོན་གྱི་གྲོས་ཆོད་བཀོད་ཟེར།
གཉིས་བཙོང་ནས་ཕ་ལེ་སི་ཐན་གྱི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཐད་ཀྱི་ཉེན་ཚབས་ཐག་གཅོད་རྒྱུ་རེད་ཟེར།ཀི་ལིན་པུའུ་ལཱ་ཐི་ཡིས་ཉིན་དེར་དབྱི་སི་རལ་གྱི་ས་ཁུལ་མཉམ་ལས་པུའུ་ཡི་པུའུ་ཀྲང་ཧ་ནེ་ཀི་པེ་དང་ཕ་ལེ་སི་ཐན་གྱི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཀྲུའུ་ཞི་ཀུའུ་ནའེ་མུའུ་གཉིས་དང་མཉམ་དུ་བསྡུས་པའི་གསར་འགྱུར་སྒྲོག་སྤེལ་ཚོགས་འདུའི་སྟེང་གོང་གི་གནས་ཚུལ་དེ་བསྒྲགས
འབྲེལ་ཡོད་འཚོལ་བཤེར།
|
|
མཐོ་རིམ་འཚོལ་བཤེར། |
ཨེ་རུ་ཀི་པེ་ལེ།
-
མཚོ་བྱང་ཁུལ་མདའ་བཞི་རྫོང་གསེར་ཐང་ཡུལ་ཚོའི་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གི་བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་སྤྱི་ལེ3ཙམ་གྱི་མཚམས་སུ་གནས་པའི་ཨེ་རུ་ཀི་པེ་ལེའི་མཚོ་འཕགས་ལ་སྨི3521ཡོད་པ་དང.....
འདི་ནི་ཁྱེད་ཀྱི་བཀའ་བརྡ་ལྟར་ཡོངས་འཛིན་གྱིས་འཚོལ་བཤེར་བྱས་པའི་བཙལ་འབྲས་ཡིན་པ་ལས། དྲ་ཚིགས་དེ་གའི་ནང་དོན་དང་ལྟ་ཚུལ་ལ་འཐད་འདུན་ཅི་ཡང་བསྟན་མེད།